Özgüven, bir kişinin bir şeyi başarabilme konusunda kendisine karşı duyduğu olumlu duygular anlamına gelmektedir. Özgüven dediğimiz bu kavram aslına bakılırsa bir duygudur. Yani özgüven, sonradan kazanılan ya da başka bir deyişle sonradan öğrenilen bir duygudur. Bir kişinin doğduğu andan itibaren geçirmiş olduğu tüm yaşantılar onun özgüven duygusunun olumlu ya da olumsuz yönde oluşumunu sağlar.
Özgüven duygusunun olumlu yönde gelişiminin sağlanmasında kişinin yaşadığı aile ortamı, okul ortamı ve sosyal ortamlar belirleyici olmaktadır. Bu nedenle çocuğun ilk okulu olan aile, bu duygunun gelişip gelişmemesinde kilit rol oynamaktadır. Ailenin çocuklarının özgüvenlerini geliştirebilecekleri olanakları hazırlamaları, ortaya çıkan fırsatları değerlendirmeleri gerekmektedir. Çünkü özgüven kişinin kendisinin inşa etmesi gereken temel bir duygudur. Özgüven gelişimini bir ağacın yetişmesine benzetebiliriz. Nasıl ki ağacın yetişebilmesi için bir çiftçinin ağacı ilk olarak toprağa dikmesi ve iyi bir şekilde yetişebilmesi için uygun ortamı hazırlaması gerekirse özgüven de aynen böyle çocuk için uygun ortamlar hazırlanarak geliştirilebilir. Ağaç dikildikten ve yetişmesi için uygun ortam hazırlandıktan sonra büyüme işini ağacın kendisi yapması beklenir. Aynen böyle çocuğa da uygun ortamlar ve fırsatlar sağlandığında özgüven duygusunu geliştirme işini çocuğun kendisi yapacaktır.
Özgüven konusunda bilmemiz gereken en temel şeylerden birisi de kişinin eyleme geçip geçmemesidir. Bir kişinin özgüven sahibi olup olmayacağını sadece "kendime güveniyorum, kendimde bu işin üstesinden gelebilecek kabiliyet görüyorum" gibi sözleri söylemekle ölçemeyiz. Önemli olan bu kişinin hangi konuda kendisine karşı özgüven besliyorsa o konuda harekete geçip geçmeyeceğidir. Örneğin üniversite sınavında başarısız olan bir öğrenci, gelecek yıl için daha iyi olabileceğini ve bu konuda kendisine güvendiğini ifade eden cümleler kuruyor fakat herhangi bir eylemde bulunmuyorsa bu kişide özgüven duygusu gelişmiştir diyemeyiz.
Yüksek özgüvene sahip birey olabilmek kişinin karmaşık bir süreçten geçmesini gerektirmektedir. Bu anlamda özgüveni arttıracak davranış kalıplarını şöyle sıralayabiliriz:
-Karşımızdaki kişiyi aktif dinlemek
-İnsanlar arası iletişimde saygılı olmak
-Özgüveni kazanacak kişi çocuğumuz ise onun olumlu yönlerini görebilmek ve sözle aktarabilmek
- Çocuklarımıza değerli olduklarını hissettirmek
- Hatalı olduğumuz yönlerimizi kabul edebilmek.
-Kişisel gelişimi destekleyen faaliyetlerde bulunmak.
-Kendimizi ve sınırlarımızı gerçekçi bir şekilde tanıyabilmek
-Risk alabilmek
-Her şeyin mükemmel olmasını beklememek
- Güçlü ve güçsüz olduğumuz yönlerimizi fark etmek.
-Olumlu düşünebilmek
-Hayır diyebilme becerisi geliştirme
Evet bunun gibi özgüvenimizi inşa edecek yapmamız, kazanmamız gereken bir çok davranış kalıbından söz edebiliriz. Özgüveni kazanma aşamasında önemli olan hem kendimize hem de çevremizdeki kişilere karşı olumlu ve destekleyici yaklaşabilmemizdir. Böylelikle kendimiz özgüven kazanırken aynı zamanda etrafımızdakilere de bu duygunun inşası için fırsatlar sağlamış oluruz.